📼 Ի՞նչ լավ կինո ունես

Չակնորիսը

Արմեն, 33 տարեկան

1980-ականների վերջն էր. մեր բակի ամենամեծ իրադարձությունը «վիդեոյի ավտոբուսի» ժամանումն էր: Սովորական ավտոբուս էր, բայց վարորդի նստարանի վերևում մի հեռուստացույց էր կախած, տակն էլ՝ մագը: Սեանսը արժեր 3 ռուբլի՝ տալիս ես, մտնում ես ու նայում ես հերթական բաևիկը: Անմեղ կռիվ-կինոներ էին, էրոտիկա կամ պոռնոգրաֆիա չկար: Մեզ էլ երջանկության համար կռիվ-կինոյից ավել բան պետք չէր: Հենց էդ տարիներին սկսեցին տարածվել սև-սպիտակ քարտերը՝ ռեմբոներով ու կառատեիստներով արտասահմանյան պլակատների վերատպումները ծախում էին, եթե ճիշտ եմ հիշում, մի հիսուն կոպեկով: Քանի որ վարձույթը անձնագրով էր, երեխեքից մեկը պետք ա ամեծ ախպեր ունենար, որը կհամաձայնվեր իրա անձնագրով գնար սալոն: Դրանից հետո բակ մի հատ շքերթ էր մտնում՝ երեխեքը երկու դիպլոմատներով: Մեկի մեջ մագն էր, մյուսի մեջ՝ կասետները: Իսկական ծիսակատարություն էր: Մագը սովետական արծաթագույն «Էլեկտրոնիկա» էր, մի օրվա համար կարծեմ տասը ռուբլի էին տալիս:

«Էլեկտրոնիկան» մի շատ կարևոր առավելություն ուներ՝ եթե երեխեքը թաքուն պոռնո էին նայում, ու լույսերը հանկարծ գնում էին, կարելի էր կասետը հանել՝ «էջեքթը» մեխանիկական էր: Բակի ընկերներիս հետ հաճախ էինք տանը կինոսեանսներ կազմակերպում: Շատ էինք սիրում սարսափներ նայել՝ կարգին սարսափում էինք, Ջեկի Չանի գլուխգործոցները, Բրյուս Լին, Վան Դամը, Չակ Նորիսն ու զանազան նինջաները՝ անպակաս:

Նարեկ, 29 տարեկան

Լավ կինոները միշտ ձեռի վրա էին, դրա համար կոնկրետ ֆիլմ ոչ մեկ չէր էլ փնտրում, ուղղակի հարցնում էին՝ «ի՞նչ լավ կինո ունես»: Ցանկացած արտասահմանյան ֆիլմ արդեն համարվում էր «լավ կինո»: Շատ խոխմ էր, որ երբ երկրորդ ֆիլմը վերջանում էր, տակից գրած մուլտի կամ կինոյի վերջն էիր տեսնում ու ափսոսում էիր, որ ամբողջությամբ էլի մի ֆիլմ չես կարող նայել: Էդ նույն շարքից. քանի մեր համար վիդեոմագնիտոֆոնն էր հրաշք, զարգացած աշխարհում արդեն 1980-ականների վերջից լազերային դիսկեր էին արտադրում: Ու պատահում էր, որ ֆիլմերը VHS-ի վրա տեսագրել են սկավառակից, դրա համար կինոն կարող էր մի պահ կտրվերու էկրանին գրվեր Insert Disk 2: Խառնվում էինք իրար, թե էդ ի՞նչ կարող ա լինի:

Մեկ էլ շատ հաճախ հանդիպում էին ֆիլմեր շվեդական սուբտիտրերով: Ամեն անգամ փորձում էինք ջոկել էդ անտերը ինչ լեզվով ա, բայց ով՞ կմտածեր՝ շվեդերեն: Ով լավ պրոկատ ուներ բակում, հնարավորություն ուներ կաբելայինով կպնել իրանց հեռուստացույցին: Ինչ-որ գումարի դիմաց ընտրած կասետները պրոկատից պտտում էին, մարդիկ էլ իրանց տանը նայում էին: Մի անգամ, հիշում եմ, Շաոլինի վանքի մասին տասը սերիանոց տուրուդմբոց էին ցույց տալիս՝ մի քանի օր կոնկրետ ժամին բակի երեխեքով հավաքվում-նայում էինք:

Վիդեոսալոն գնալուց բուն կինոյից բացի էլի մի լավ առիթ կար՝ պլակատները: Տկլոր աղջիկներ էին, մեկ էլ ռեմբոյա-վանդամա-տերմինատորները:

Ամենատարածվածը Ստալոնեի «Կոբրան» էր: Ու ես էն երջանիկներից էի, որ մի օրինակ էլ տանը ունեի, սենյակումս: Պապաս էր ինչ-որ տեղից ճարել՝ շատ հպարտ էի, երբ որ բակի երեխեքը տեսնում, զարմանում էին: Հետո մենք տեղափոխվեցինք Մոսկվա ու մինչև վերադարձանք, բակային սալոնների ոլորտը փակվել-գնացել էր:

Լիանա, 30 տարեկան

Երբ որ շատ փոքր էի, կաբելային ունեինք: Չռած աչքերով նայում էի Բրյուս Լիի խփոցիները՝ իմ համար ամենալավն էր: Հատկապես իրա դեմքն էի սիրում՝ էն որ խփելուց առաջ ծամածռում էր: 90-ականներին արդեն սկսեցին ցույց տալ թեթև էրոտիկ տեսարաններով ֆիլմեր ու սարսափներ՝ էն ժամանակ լրիվ նորություն էր: Ամենամեծ տպավորություններից մեկը Սթիվեն Քինգի «Оно»-ն էր՝ մինչև հիմա հիշում-վախենում եմ: Մեկ էլ շատ-շատ հետաքրքիր էին չինական պատմական ֆիլմերը: Բայց ամենակարևոր ֆիլմը իմ կյանքում, որ տեսել եմ կաբելայինով՝ Կոպպոլայի «Քոթըն Քլաբն» էր: Էդ կինոյի պատճառով սիրահարվեցի կաբարեական ջազին ու շեփորին: Ճիշտ ա, հետո մի հազար տարի փնտրել եմ, որովհետև էն ժամանակ կեսից էի նայել ու վերնագրի կամ հեղինակների մասին գաղափար չունեի բնականաբար: VHS ֆորմատի հետ ընկերացա բակի ընկերուհուս պապիկի շնորհիվ: Ձյաձ Յուրան շատ բարի մարդ էր, Պոլիտեխնիկի լավ դասախոսներից էր: 1987 թվին արդեն վիդեոմագնիտոֆոն ուներ՝ մեր բակում առաջիններից մեկը:

Ուսանողները իրան կասետներ էին տալիս, ինքն էլ հավաքում էր բակի բոլոր երեխեքին, ու մենք ժամերով նստած նայում էինք Ջեկի Չանի ու Վան Դամի կինոները կամ Դիսնեյի մուլտերը:

Վիդեոսալոններից սկսեցի օգտվել, երբ որ առաջին կուրս էի, աշխատում էի, ու ինքս էի գրպանի փող վաստակում՝ 98-ին: Էդ ժամանակ արդեն բացվել էր Կասկադի հայտնի վարձույթի սրահը:Վերցնում էի մանկությանս ֆիլմերը՝ առաջին հերթին, իհարկե, Բրյուս Լիի գլուխգործոցները: Նույնիսկ, երբ նորմալ ինտերնետ հայտնվեցու քաշելու հնարավորություն կար՝ մեկ ա, իրանցից էի վերցնում: Աշխատողներն արդեն գիտեին ես ինչ եմ սիրում, լավ ընկերացել էինք: Հիշում եմ, մի օր մտա, պարզվեց՝ DVD-ներ են բերել առաջին անգամ: Տղերքից մեկը ասեց՝ «տես ինչ ունենք»: Ու առաջարկեց մի սկավառակ, որի վրա Բրյուս Լիի տասը ֆիլմ կար: Կյանքիս ամենաուրախ օրերից մեկն էր:

Էդուարդ, 41 տարեկան

Վարձույթի բոլոր կետերում պատից կախված էր հայտարարություն, որտեղ շատ ջղային կերպով ասվում էր, որ խստորեն արգելվում է մաքրել մագի գլխիկը: Որովհետև շատ հաճախ մարդիկ մաքրում էին օդեկոլոնով ու հերը անիծում էին: Տուգանքն էլ լուրջ էր՝ 25 ռուբլի: Վիդեոմագնիտոֆոնը վարձով վերցնելիս պետք էր տրամադրվել քսանչորսժամյա կինոդիտումների, թե չէ ափսոս էր պահը կորցնել: Մի անգամ եղբորս հետ էդպես մի քանի կասետ վերցրեցինք: Առավոտվա հինգին բոլոր ֆիլմերը նայել էինք, մնացել էր կասետներից մեկի վրայի երկրորդ ֆիլմը: Չէինք ուզում նայել, որովհետև փակագծերի մեջ ժանրի տեղը գրված էր «жизненни»: Իսկ մենք մի տեսակ «ժիզնեննի» լուրջ կինոների հավես չունեինք: Բայց դե միացրեցինք ու մի երեք րոպե հետո հասկացանք, որ նայում էինք աշխարհի ամենածիծաղալու պարոդիաներից մեկը՝ Ցուկեր եղբայրների Top Secret-ը:

Կասետների վրա գրված անվանումներն ու ժանրերը լրիվ ուրիշ պատմություն են:

Օրինակ՝ «Кровавым спорт»: Ինչքան ձանձրալի կինո կար, որտեղ հիմնականում խոսում էին, անցնում էր «Остросюжентый» պիտակով, որովհետև իրանց պատկերացմամբ՝ սուր սյուժեն երկար ու խորիմաստ զրույցներն են: Մի անգամ էլ եղբորս հետ որոշեցինք պոռնո նայել: Պաշտոնական, ոչ «լևի» կետերում պոռնոն արգելված էր: Իսկ «լևի» կետերում, որտեղէդ ժանրի կինոները սովորական ֆիլմերից երկու անգամ թանկ էին,քեզ պետք ա ճանաչեին: Ախպերս մեկին գիտեր: Գնացինք, Մերգելյան ինստիտուտի կողմերն էր: Դուռը բացեց: Ինքն էր ու շունը՝ երկուսն էլ բուլտերիերի դեմքով: Տան պատերը չէին երևում՝ սաղ կասետ էր: Ինքը խոհանոցում էր ապրում: Ասեցինք, որ կինո ենք ուզում: Սուսուփուս գնաց դարանում փորփրելու: Հարցրեցի եղբորս՝ «բա ին՞չ հասկացավ՝ ինչ կինո ենք ուզում»: Պարզվեց, որ էդ մարդը ուրիշ բան չունի՝ սաղ տունը պոռնո էր լցրած: Բայց ամենացնցողը մանրամասնող հարցն էր՝ «ձեզ ին՞չ ձևի ա պետք՝ կլիպեր, լիամետրաժ, սյուժեով, առանց սյուժեի, հին, նոր, կոմեդիա»: Չգիտեմ ինչի՝ մուլտ ուզեցինք: Բերեց էն հայտնի գործը «Սպիտակաձյունիկի ու յոթ թզուկների» մոտիվներով: Անմոռանալի էր:

Վահան, 36 տարեկան

Մինչև պաշտոնապես վարձույթի սալոնների տարածումը, կար վիդեոմոլների ընկերական ցանց՝ մարդիկ իրար հետ առանց կոմերցիայի ֆիլմերը փոխանակում-նայում էին: Մեր ծանոթների մեջ, օրինակ, մի ընտանիք կար՝ մարդ ու կին, որոնք ուղղակի գիտեին, թե ով ինչ կասետ ունի: Հենց մի բան պետք էր՝ իրանց միջոցով ճարում էինք: Եթե նոր հետաքրքիր ֆիլմ էր հայտնվում, զանգում հրավիրում էին՝ մի քանի ընտանիքներով հավաքվում, նայում էինք: Էդ ամեն ինչ 80-ականների երկրորդ կեսին էր: Ես երեխա էի, դրա համար հիմնականում բաևիկներ էի սիրում, չնայած պատահում էր, որ մեծերի հետ բարձր կինոարվեստին էի ծանոթանում: Մերոնց հետ տեսածներից Կուբրիկի «Փայլն» էր, Կոպպոլայի «Մեր օրերի ապոկալիպսիսը» ու էլի էդ շարքից ինչ-որ բաներ:

Մեր տան առաջին վիդեոմագը ես եմ գնել, երբ որ արդեն սկսեցի քիչ-քիչ աշխատել: Էդ ժամանակ էր, որ իմ համար բացահայտեցի Կասկադի վարձույթի կետը: Մի պահ ամբողջ քաղաքով ընկած Տակեշի Կիտանոյի ֆիլմերից մեկն էի փնտրում: Ուր հարցնում էի՝ էնպես էին վրաս նայում, ոնց որ գիժ եմ: Հուսահատ մտա Կասկադի սրահը, հարցրեցի՝ պարզվեց՝ տերը շատ լավ էլ ճանաչում ա Կիտանոյին: Փնտրածս գործը ոչ միայն ուներ լավ որակով, մի բան էլ առաջարկեց իրա մյուս ֆիլմերից: Էդ պահին ես հասկացա, որ սրանից հետո մենակ էստեղ եմ գալու: Շատ շուտով ընկերացանք տիրոջ հետ, որովհետև մեր ճաշակները կինոյի հարցում համընկնում էին: Իմ համար նույնիսկ հատուկ հաշիվ էրբացված՝ կարող էի ուզածիս չափ կասետներ վերցնել ու վճարել, երբ հարմար լիներ: Վարձույթի տերն էլ հենց մի լավ նոր ֆիլմէր բերում՝ ինձ իմաց էր տալիս: Ես սովորական հաճախորդ չէի,իրան մեկ չէր, թե ես ինչ եմ նայում: Եթե նույնիսկ ասեի՝ «տվեք մի հատ բաևիկ, մի բան էլ կնոջս համար», հաստատ կտային էն, ինչ որ պետք ա: