Ճ․ SNKH | «Ճարտարապետությունը պիտի բզբզալու ֆունկցիան պահպանի»
Ճ․

Ճ․ SNKH | «Ճարտարապետությունը պիտի բզբզալու ֆունկցիան պահպանի»

TL Bureau արվեստանոցի հիմնադիր Հայկ Զալիբեկյանը շարունակում է զրուցել Երևանի լավագույն ճարտարապետների հետ։ Հերթական հյուրը SNKH-ի հիմնադիրներ Աշոտ և Արմինե Սնխչյաններն են։

Տեքստը՝ Հայկ Զալիբեկյանի

 

Լուսանկարները՝ Տասյա Կարապետյանի, SNKH

 

ԵՐԵՎԱՆ #63 | 2020

 

Արմինե Սնխչյան

 

Աշոտ Սնխչյան

 

Հայկ Զալիբեկյան

 

SNKH
Ճարտարապետական ստուդիան 2015 թվականին հիմնել են Աշոտ և Արմինե Սնխչյանները։ Այս ընթացքում հեղինակել են մոտ հարյուր նախագիծ: Նախնական շրջանում հիմնականում
կատարել են ինտերիերային նախագծեր (վերջին խոշոր նախագծերից է «Զանգակ» գրատան Աբովյան փողոցի մասնաճյուղը), հետագայում կենտրոնացել հանրային տարածքների (Հրազդանի քաղաքային այգի, Էրեբունի զբոսայգի) և կառույցների վրա։ 2019 թվականին արվեստանոցը հաղթել է Մոսկվայի «Գարաժ» ժամանակակից արվեստի թանգարանի ամառային կինոթատրոնի նախագծի մրցույթում։ Կինոթատրոնի բացումը տեղի է ունեցել 2020 թվականի օգոստոսի 1-ին։

#Ճարտարապետություն

ԵՐԻՏԱՍԱՐԴ ՍՏՈՒԴԻԱ


Հիմա ո՞նց է ճիշտ՝ Էս-Էն-Քեյ-Է՞յչ, թե՞ Սնխ։


Աշոտ. Արդեն սովորել ենք, որ բոլորն ասում են Սնխ, մենք էլ ենք էդպես ներկայանում։


Երևանի ամենաերիտասարդ ճարտարապետական թիմերից եք։ Ո՞ւմ միտքն էր։ Ո՞նց ստացվեց, որ գնացիք էդ ռիսկին։

 


Աշոտ. Միտքն ընդհանուր էր։ Մենք նույն կուրսից ենք եղել ու ուսանողական տարիներից միշտ ինչ-որ ընդհանուր գաղափարներ ունեինք ու էդ միտքը եփվում էր։ Բացել ենք պաշտոնապես 2015-ին, բայց մի քիչ էլ որ հետ գնանք, 2014 թվի գարնանը ես աշխատանքից դուրս եկա…


Արմինե. …Իսկ եթե մի քիչ էլ հետ գնանք, կլինի 2012-ը, երբ առաջին նախագիծն իրար հետ արեցինք։ 


Մի քիչ էլ ու կհասնենք ծննդյան տարեթվին…

 

Աշոտ. Համարենք 2015-ը, բայց։

 

24 տարեկանում բավական դժվար պիտի լինի, քանի որ ճարտարապետությունն իրոք մեծերի գործ ա, առնվազն փորձի առումով։ Բայց ո՞ր պահն էր ամենադժվարը։

 

Աշոտ. Երևի բոլորի պես՝ առաջին երկու տարին, որովհետև հասկանում ենք, որ հետ ճանապարհ չկա, բայց սկզբունքներից էլ հետ չենք կանգնում ու ամեն պատվեր չենք վերցնում։ Արդյունքում՝ հաճախ զրոյի վրա էինք մնում…

 

Codix (նախկին Bibgek) ընկերության գրասենյակ
 

Բնակարան Երևանում


Արմինե. Լավագույն դեպքում զրոյի։


Ո՞ր պահն էր, որ ասեցիք՝ լավ, ստացվել ա։


Աշոտ. Դեռ չի եկել էդ պահը, ինձ թվում ա։ Որովհետև երկար պրոցես ա, արագ չի լինում։ 


Բայց ուրեմն հետ գնալու ճանապարհ միշտ կա…


Աշոտ. Չէ, էդ ճանապարհը մտքում ա լինում կամ չի լինում։ Մեր համար չկա, ինչքան էլ դժվար լինի, պիտի գնաս առաջ պատեր քանդելով։


Ի՞նչ պիտի լինի, որ ասեք՝ կայացած ենք։


Աշոտ. Երբ որ մենք ուսանող էինք, ամբիոնի վարիչ պարոն Գարի Ռաշիդյանը մեր նախագծերը տեսավ, ասեց՝ էս ի՞նչ եք արել, կարող ա՞ գլխիս Ռայթ (ամերիկացի ճարտարապետ Ֆրենք Լլոյ Ռայթ – խմբ.) եք դարձել, ես էլ մտածեցի՝ բայց ինչի՞ չէ։ Էդ օրվանից իմ գլխում նստած ա, որ միշտ պետք ա համեմատվել ամենաթոփերի հետ։


Արմինե. Դրա համար էլ մեր տեսանկյունից դեռ չենք կայացել։


Լավ, ուրեմն ովքե՞ր են ձեզ համար թոփերը։


Արմինե. Իմ սիրած ամենաօրինակելի ճարտարապետը… Պիանոյին (իտալացի ճարտարապետ Ռենցո Պիանո – խմբ.) շատ-շատ եմ սիրում, էնքան, որ կուզեի իմ քեռին լիներ։ Ինքն իմ համար բարձրակետն ա։ Ու էդ սերն ուսանողական տարիներից ա։


Աշոտ. Պիանոն մեծություն ա, իսկ ես կնշեմ ավելի քիչ հայտնի, բայց հրաշալի ստուդիա՝ իսպանական Selgas Cano-ն։ Օրինակելի են իրանց մոտեցմամբ, կեցվածքով, խոսքով։ Էն որ ամեն աշխատանքը նայելուց մտածում եմ՝ երանի մենք արած լինեինք։ Ու ի դեպ, իրանք էլ են ամուսիններ։


Ֆինանսապես գոհ ե՞ք։


Արմինե. Նախ, մենք էդքան էլ որպես բիզնես չենք վերաբերվում, դա առաջնայինը չի եղել երբեք։ Պրոդուկտ անելը, նոր բան ասելը, միտքն առաջ տանելը շատ ավելի կարևոր ա։

 

Գրասենյակային շենք Երևանում

 

ԿԱՐԵՎՈՐ ԳՈՐԾԵՐԸ

Լինում ա՞, որ բացում ենք մի տարի առաջվա նախագիծ ու մտածում՝ հիմա սենց չէի անի։


Արմինե. Ես աշխատում եմ անցողիկ գործերը չհիշել, իսկ էն նախագծերը, որ մեր համար եղել են շրջադարձային, այ դրանք հիմա էլ կարծում եմ կթողնեի նույնությամբ։


Էդ որո՞նք են։


Աշոտ. Համարյա վեց տարվա մեջ արել ենք մոտ 100 նախագիծ՝ շատ տարբեր չափի։ Դրանց մեծ մասը, իհարկե, չի իրականացվել, բայց էդքանի մեջ ամենաառաջինները, որ իրականացվել են, մեզ շատ օգնել են ներկայանալ, ճանաչվել։ Առաջինը փոքր ինտերիերներն էին՝ 23քմ մակերեսով բնակարան Պուշկինում, որն արել էինք համարյա անվճար, որովհետև չունեինք պորտֆոլիո։


Ինձ թվում ա՝ ես ձեր հետ ծանոթացել եմ Պուշկինի էդ բնակարանի շնորհիվ։ Հիշում եմ, ես Մոսկվայում էի, երբ բոլորը շեյր էին անում, ես էլ տեսա, հետաքրքվեցի ու արդեն Հայաստան գալուց հետո ծանոթացանք։ Էնպես որ ապրեք, լավն էր։


Աշոտ. Մյուսը Codix-ի օֆիսն էր…


Արմինե. Առաջին նախագիծն էր, որի համար հատուկ եկել էին մեզ մոտ։ Եկան, ասեցին՝ ուզում ենք, որ մեր դիզայնը դուք անեք։ Մինչև էդ անում էինք անվճար պրոյեկտներ պորտֆոլիոյի համար, իսկ իրանք առաջինն էին, որ իրանք եկան։


ՓՈՂ

Շատերի մոտ կարծիք կա, որ Սնխչյանները թանկ են վերցնում։ Որտեղի՞ց էդ միտքը։


Աշոտ. Մենք էլ ենք լսել ու չենք հասկանում, թե որտեղից։ Եթե համեմատենք ամենասկզբի հետ, մեր աշխատանքի արժեքի փոփոխությունը շատ մեծ չի, որովհետև մենք սկզբից հասկացանք, որ մի նիշա պիտի գտնենք ոլորտում ու տեղավորվենք մեջը։ Դա հաստատ ոչ ամենաէժանն էր, ոչ էլ ամենաթոփը, որովհետև հասկանում էինք, որ էդ պահին էդ որակը չէինք էլ կարող տալ։ Հետո արդեն մի քանի տարի աշխատելուց հետո անալիզ արեցինք, հասկացանք, թե ով ա մեր պոտենցիալ պատվիրատուն, ըստ դրա գնային սահման որոշեցինք ու էդ սահմանից դուրս համարյա դուրս չենք գալիս։ Բայց եթե շատ ես ուզում թվեր, վերջին երկու տարին մենք չենք վերցնում պատվեր, որի արժեքը մի միլիոնից պակաս ա։ Լինում են նաև փոքր ու անփող նախագծեր, բայց որոնք էնքան են գրավում, որ ուզում ես ուղղակի էնտուզիազմից ելնելով անես։ 

 

Ապարտհոթել Դիլիջանում

 

ՊԵՏԱԿԱՆ ԿԱՌՈՒՅՑՆԵՐ ՈՒ ԲԶԲԶՈՑՆԵՐ

Պետական կառույցների հետ աշխատելու փորձ ունե՞ք։


Աշոտ. Մի անգամ եղել ա շատ փոքր նախագծերի հետ կապված, ու վերջ։


Բայց պատրաստ ե՞ք։
 

Աշոտ. Ես չէ։
 

Արմինե. Նայած նպատակը, նախագիծը, ձևակերպումը։ Եթե մոտեցումը լինի՝ արագարագ մի բան անենք, ցույց տալու համար, ապա՝ չէ։ Ու դա ոչ միայն պետական կառույցներին ա վերաբերվում։ Իսկ եթե իսկականից լավ բան ա ուզում պետությունը, կամ պատվիրատուն, մենք միշտ պատրաստ ենք։ Չէ՞։


Իսկ ինչի՞ ա էսքան տխուր պետական նախագծերի իրավիճակը, ձեր կարծիքով։


Աշոտ. Պատվերների մեխանիզմից, կարծում եմ։ Ինչքան ես տեղյակ եմ, հիմանականում ճարտարապետական տենդերներում հաղթում են ուղղակի ցածր գին առաջարկած մարդիկ։ Եթե լիներ մրցույթ ու հաղթեր լավ ճարտարապետը՝ հարմար գնային առաջարկով, ինչ-որ բան կփոխվեր։ Բայց չի կարելի ընտրել միայն ցածր գնով։ 


Մասնակցում ե՞ք նոր մրցույթներին՝ Ֆիրդուսի հայեցակարգի համար, օրինակ, որը պետական չի։


Աշոտ. Ֆիրդուսի դեպքում կարծում եմ կապ չունի, թե էս մրցույթի արդյունքում ինչ-որ բան կկառուցվի, թե չէ, որովհետև պատմության մեջ կան դեպքեր, երբ թղթային ճարտարապետությունը մեծ ազդեցություն ա թողել ճարտարապետական դիսկուրսի վրա, այսինքն կարելի ա անել նախագիծ՝ ի սկզբանե իմանալով, որ չի կառուցվելու, բայց դրանով ներկայացնել ինչ-որ հայեցակարգ, դրանով հրահրել երկխոսություն, քննարկումներ, կռիվներ և այլն։ Ես կարծում եմ, որ ճարտարապետությունը պիտի բզբզալու ֆունկցիան պահպանի։


Ինչքան բզբզում ես, օգուտ չկա, ախր…


Արմինե. Չէ, չի կարելի էդպես՝ ոչ մի բան չանենք, մեկ ա ոչինչ չի փոխվելու։


Աշոտ. Տասը անգամ օգուտ չտա, կարող ա 11-րդ անգամ տա, փորձել միշտ պետք ա։

 


ԱՄՈՒՍԻՆՆԵՐՈՎ ԱՇԽԱՏԱՆՔ

Ո՞նց եք երկուսով աշխատում։ Ասենք, բաժանում եք իրար մեջ՝ աթոռը ես, սեղանը՝ դո՞ւ…


Արմինե. Ուղղակի սկսում ենք խոսալ, ու սովորաբար սաղ թիմով ենք քննարկում, ոչ թե երկուսով։ Հստակ բաժանումներ չունենք։


Աշոտ. Սովորաբար ինքնըստինքյան նախագծերի կուրացիան հավասար բաժանվում ա երկուսիս միջև։ Այսինքն, վերջնական խոսքը նրանն ա, ով տանում ա կոնկրետ պատվերը, բայց քննարկումներն անում ենք միասին։


Այսինքն՝ չի եղե՞լ երբեք, որ մեկնումեկդ ընդհանրապես տեղյակ չլինի մյուսի նախագծից։


Աշոտ. Չէ, ոչ մի դեպքում։ Եղել ա եզակի նախագիծ, երբ մեր աղջիկը նոր էր ծնվել ու Արմինեն գործի մեջ չէր։ Բայց մնացած բոլոր դեպքում նախագծերը ընդհանուր են։

 

ԳԼԽԱՎՈՐ ՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏ

Ի՞նչ կանեիք, եթե ձեզանից մեկը, կամ երկուսով, դառնար Երևանի գլխավոր ճարտարապետ։


Աշոտ. Կվերացնեի էդ պաշտոնը։


Ոնց հասկանում եմ, բոլորը էս հարցին նույն ձևի են պատասխանելու…


Աշոտ. Որովհետև էդ ամենաճիշտ պատասխանն ա, չպիտի տենց պաշտոն լինի։


Բա ի՞նչ պիտի լինի։


Աշոտ. Պետք ա լինի ճիշտ քաղաքային ռեգլամենտ։ Եթե լինի, էդ անձնավորված չինովնիկի պաշտոնը ինքնըստինքյան կվերանա։ Ինչ հարց ա լուծելու գլխավոր ճարտարապետը, եթե քաղաքը հստակ պլանավորված ա։

 


ՄՈՍԿՎԱ

Երևի թե ձեր ստուդիայի ամենամեծ ձեռքբերումներից մեկը անցյալ տարի Մոսկվայի Garage Screen մրցույթում հաղթելն էր։ Ո՞նց որոշեցիք մասնակցել, ո՞նց տոնեցիք հաղթանակը։

 

Աշոտ. Ամեն ինչ սկսվեց նրանից, որ Մոսկվայից մեր ընկերներից մեկը մեսենջերով լինք ուղարկեց, ասեց՝ սենց մրցույթ կա, չեք ուզու՞մ մասնակցել, մենք էլ նայեցինք, ասեցինք՝ գոնե կարելի ա դիմել։ Մեր համար շատ նոր ձև էր մրցույթի դիմելու։ Պետք էր հավաքել պորտֆոլիո, հինգ րոպեանոց վիդեո նկարել արվեստանոցի մասին ու պատմել, թե ոնց ենք տեսնում նախագիծը, ինչի հիման վրա բոլոր մասնակիցներից ընտրվում էր վեց թիմ ու նոր էդ ֆինալիստները ստանում էին առաջադրանք ու ներկայացնում էին էսքիզային տարբերակը։


Մենք դիմումը տալուց մտածում էինք՝ դե եթե հանկարծ վեցի մեջ անցնենք, արդեն հաղթած ենք, կարելի ա ոչինչ չանել։ Առանց դրա էլ «Գարաժը» հայտնի թանգարանը, նախագիծը Ռեմ Կուլխասն ա արել, էդ արդեն մեծ հաղթանակ էր։ Դիմեցինք։ Մի օր մեզ եկավ մեյլ, որ անցել ենք վեցի մեջ։ Աաաա՜, հիստերիկ վազվզում ու թռվռում էինք։


Արմինե. Իսկ հենց անցանք վեցի մեջ, արդեն սկսեցինք մտածել, որ պետք ա փորձել հաղթել։ Ու ստացվեց։

 

Garage Screen ամառային կինոթատրոնը, Մոսկվա


Հաղթանակի մասին իմացաք արդեն Մոսկվայու՞մ։


Աշոտ. Հրավիրել էին ֆինալիստներին Մոսկվա՝ նախագիծը ներկայացնելու, ոնց որ քննություն լիներ։ Մտանք ներկայացնելու, նախորդ թիմը դուրս եկավ մեզ ընդառաջ։ Տեսանք, որ շատ լարված են, ջղայն։ Մենք էլ մտածեցինք՝ քաշվեցինք։ Բայց ներսում նկատեցինք, որ բոլորի դեմքերը պայծառացան։ Դիալոգ սկսվեց՝ սա՞ ինչի եք սենց արել, իսկ է՞ս։ Ու էնքան երկար տևեց էս ջերմ քննարկումը, որ մեզ մենեջերը ստիպված խնդրեց ավարտել, որովհետև մյուս թիմն էր սպասում։ Դե, ասեցին, շնորհակալություն, ցտեսություն։


Արմինե. Մենք համոզվեցինք, որ շատ լավ նախագիծ ենք արել։ Որովհետև միշտ կա էդ կոմպելքսը, որ՝ դե չենք կարողանա Մոսկվայի նման որակով բան անել, բայց հերիք չի լավն էր իրոք, համ էլ լավ ներկայացրեցինք։ Շատ լավ տրամադրությամբ դուրս եկանք, ասեցինք՝ դե ապրենք մենք։ Կարելի ա գնալ գինի խմել։ Նստած խոսում ենք, քննարկում ենք, իսկ մյուս մասնակիցները բոլորը տխուր ու ջղայն են։ Մեզ էլ տեսնում են ու զարմանում են, թե ինչի ենք մենք էդքան ուրախ։ Արդեն մտածում ենք՝ գնանք մի քիչ ման գանք, որ երեկոյան թռնենք Հայաստան։ Գնում ենք Բիայնային (Սնխչյանների դստեր – խմբ.) խաղալիք առնելու «Մանկական աշխարհից», մեկ էլ գալիս ա զանգ «Ստրելկայից» ու շատ շփոթված, ասում են հանկարծ չթռնեք, հետ եկեք «Ստրելկա», ղեկավարությունը ուզում ա ձեզ տեսնի։ Աշոտը անջատում ա, աչքերը փայլում են։


Տաքսի ենք բռնում, ճռցնում ենք հետ։ Սկսեցին հավելյալ հարցեր տալ, արդեն դետալների մեջ խորանալ։ Մենք շատ վստահ պատասխանում ենք, իրանք էլ էլի ասում են շնորհակալություն, ուրիշ ոչինչ չեն ասում ու մենք թռնում ենք։


Աշոտ. Մի շաբաթից արդեն զանգում են, ասում են՝ շնորհավոր, դուք հաղթել եք։


ԱՇԽԱՏԱՆՔԸ ՄՈՍԿՎԱՅՈՒՄ ՈՒ ԵՐԵՎԱՆՈՒՄ

Հիմա արդեն փորձ ունեք աշխատելու Մոսկվայում ու էստեղ։ Շատ ա՞ տարբերվում աշխատանքի կուլտուրան։


Աշոտ. Ահռելի տարբերություն կա։ Պատվիրատուի, շինարարի ու ճարտարապետի շփման կուլտուրան ա ռադիկալ տարբերվում։ Իհարկե, ես հասկանում եմ, որ էնտեղ ամբողջ ոլորտի մասին չի կարելի ասել, ամեն դեպքում մենք աշխատում էինք ժամանակակից արվեստի թանգարանի հետ, համապատասխան շինարարների հետ։ Երեկ խոսում էինք՝ գործը ավարտվում ա, ու արդեն սկսում ես էդ մարդկանց կարոտել։


Արմինե. Ամենակարևոր տարբերությունը էն ա, որ ճարտարապետի խոսքը էնտեղ շատ ավելի ա կարևորվում, քան մեզ մոտ՝ նույնիսկ հաշվի առնելով, որ էս նախագծի համար մենք բացարձակ անփորձ երիտասարդ ճարտարապետներ էինք։ Համ պատվիրատուն, համ շինարարը շատ լավ հասկանում էին, որ գուցե ռեալ ոչ էլ պատկերացնում ենք, թե դա ոնց ա իրականացվելու։ Թեև տրամաբանությունն ու փորձը մեզ օգնում էր, բայց նույնիսկ իրանք հաշվի առնելով մեր անփորձությունը՝ մեր ամեն խոսքը հաշվի են առել, ամեն լուծում մեր հետ քննարկելով ա արվել։ Նույնիսկ կարանտինի ժամանակ, երբ չէինք կարող թռնել Ռուսաստան, անընդհատ զանգում էին, ամեն գծի համար մեզ հարցնում էին, տեղեկացնում էին։ Շատ հաճելի զգացողություն էր։ 

 

Koriz ռեստորանը

 

ՀԱՂԹԱՆԱԿԻՑ ՀԵՏՈ

Իսկ էդ հաղթանակից հետո զգում ե՞ք ինչոր փոփոխություն էստեղի պատվիրատուների կողմից։


Աշոտ. Դեռ շուտ ա, դեռ չենք զգում իրական արդյունքները էդ մրցույթի։ Բայց քանի որ մենք ամենասկզբից շատ սկզբունքային մաղում էինք մեր պատվիրատուներին, վերջին առնվազն երեք տարին շանս չունենք բողոքելու ոչ մեկից, որովհետև բոլորը հրաշալի մարդիկ են։ Եզակի դեպքեր են լինում, իհարկե…


Արմինե. Իրականում, գործերի երեսուն տոկոսից հրաժարվում ենք առաջին փուլից հետո։ Ինձ թվում ա էս տեսակի հաղթանակները պիտի շատ ավելի շատ քննարկվեն, քան էն, ինչ եղավ Հայաստանում, ուղղակի անցավ գնաց։ Ձեզ գոնե որևէ մեդիա խոսացրե՞ց օրինակ։


Աշոտ. Կարծեմ մի հարցազրույց տվեցինք, ավելի լավ էր չտայինք։


Արմինե. Էստեղ ուղղակի դա ոչ ոքի չի հետաքրքրում։


Աշոտ. Դա մեզ ի՞նչ էր տալու։


Էն, որ մի երեխա տեսներ հեռուստացույցով, տեսներ, որ կարելի ա Հայաստանից էնպիսի բան անել, որ միջազգային մասշտաբի հաջողություն ունենաս։ Ինձ ցավալի ա, որ էսպիսի բաները չեն արժևորվում։


Աշոտ. Դե դա արդեն խորքային խնդիր ա։ Ոչ ոք չի հետաքրքվում ճարտարապետությամբ։


Արմինե. Բայց եթե մենք Մոսկվայում սարքեինք հայկական եկեղեցի, դրա մասին կիմանար ամբողջ Հայաստանը։


Ըհը, ուրեմն ե՞րբ եք արտագաղթում։


Արմինե. Երբե՜ք։


Աշոտ. Եթե լուրջ, ապա եթե մենք ունենք սիրած աշխատանք ու էդ սիրած աշխատանքը արդյունքներ ա բերում, էս մրցույթի հաղթանակն էլ ամրապնդեց դիրքերը, ու մեզ մեր կյանքը բավարարում ա, էլ ինչի՞ համար արտագաղթենք, եթե էստեղ ունենք ինչ ուզում ենք։


Արմինե. Պատկերացնում ենք, որ կարելի ա դրսում աշխատել ու գալ, բայց չտեղափոխվել։


Աշոտ. Պարզ ա, որ ավելի դժվար ա էստեղից, բայց հնարավոր ա։