Հարություն Խաչատրյան․ «Երևանում աղմուկը շատացել է»
Իմ Երևան

Հարություն Խաչատրյան․ «Երևանում աղմուկը շատացել է»

Կինոռեժիսոր, 2011 թ. ՀՀ Նախագահի մրցանակի դափնեկիր Հարություն Խաչատրյանը՝ Երևանին սիրահարվելու ու սիրելու մասին։

Տեքստը՝ Լենա Գևորգյանի


Լուսանկարը՝ Մարիամ Լորեցյանի


ԵՐԵՎԱՆ #48 | 2018

#ԻմԵրևան

13 տարեկան էի, երբ առաջին անգամ Ախալքալաքից Երևան եկա: Բավականին երկար ու վատ ճանապարհ էր, ավտոբուսներն էլ փոքր ու անհարմար։ Շատ էի ուզում տեսնել Մասիսը, բայց սկզբում չերևաց:

 

Եկել էի Երևանում սովորելու, Չարբախում էի ապրում: Փորձում էի թատերական ու մանկավարժական ինստիտուտների ռեժիսուրայի ֆակուլտետ ընդունվել, բայց չէր ստացվում, որովհետև անհասկանալի ու արագ էի խոսում: Ինձ էլ ասում էին, որ ռեժիսորն այդպես խոսելու իրավունք չունի, որովհետև դերասանները չեն հասկանա: Յոթերորդ տարին նոր ընդունվեցի, բայց՝ խոսքս շատ չփոխվեց:

 

Սիրահարվեցի ու սիրեցի Երևանում, ընտանիք կազմեցի Երևանում, երեք երեխաներս ծնվեցին Երևանում ու յուրաքանչյուրի ծնունդը քաղաքի ինչ-որ մասի հետ կապ ունի:

 

Կոնդի հետ շատ կապված էի: Առաջին ֆիլմերիցս մեկը հենց այդ տարածքի մասին է: Մինչև ֆիլմի նկարահանումը շատ անկյուններով եմ զբոսնել, բազմաթիվ մարդկանց հետ ծանոթացել: «Դվին» հյուրանոցի տարբեր հարկերում սենյակներ էինք վերցրել՝ վերևից նայում ու նկարում էինք: Շատ մարդկանց տեսա, շատերին սիրեցի։ Շատ էի ափսոսում, որ նման պայմաններում էին ապրում՝ կարգին մարդիկ էին:

 

Տերյանը, Թումանյանը, Սպենդիարյանը, Թամանյանը Երևանից չէին՝ եկել ու ստեղծել են քաղաքի երաժշտությունը, գրականությունը, արվեստը: Կարևորը՝ մարդու նվիրվածությունն է փողոցների ու շենքերի իմաստին ու խորությանը: Ասում են՝ «եկան, մեր Երևանը փչացրեցին»: Ես հակառակը կասեմ՝ «մենք գալիս ենք,Երևանը կառուցում ենք, իսկ դուք՝ երևանցիներդ, այն քանդում եք»: Որովհետև քաղաքը երևանցունն է, վախով չի վերաբերվում Երևանին, իսկ ամեն ախալքալաքցու համար այն սրբություն է: Ինչպե՞ս կարելի է սրբությունը տրորել:

 

 

«Ոսկե Ծիրան» փառատոնի շնորհիվ Երևանը հեքիաթային քաղաք սարքեցինք: Աշխարհի մեծագույնները մի շաբաթով գալիս են ու փորձում ենք ցույց տալ Երևանի գեղեցիկ կողմերը: Իսկ ամեն ինչի մեջ հնարավոր է գեղեցիկ տեսնել, եթե մեջդ արհամարհանք, չարություն չկա, եթե մյուսներին վերևից չես նայում:

 

Ֆիլմեր ունեմ, որտեղ նկարահանել եմ Երևանի խմողներին, մուրացկաններին ու կարող եմ ասել, նրանց մեջ այնքան լավ ու գեղեցիկ մարդիկ կան:

 

Հիմա տեղափոխվել ենք կինոյի տան շենք։ Շատ եմ սիրում այս կառույցը, որովհետև ժամանակին լավագույն կինոդիտումները հենց այստեղ էին լինում: Ուսանողական տարիներին մի կերպ ներս էինք մտնում, անցքերից փորձում էինք փակ դիտումներին մասնակցել, մեզ դուրս էին շպրտում, իսկ մենք նորից վերադառնում էինք: Եկա ու տեսա, որ 30 տարի առաջ իմ իմացած Կինոյի տնից համարյա բան չի մնացել: Դահլիճի վերանորոգումից սկսեցինք ու հասանք կինոդիտումների վերականգնմանը: Ինձ համար սա երազանքային ներդրում էր: Չգիտեմ՝ ինչու՞, բայց կինեմատոգրաֆիստները հավատացին ինձ, որ կկարողանամ ինչ-որ բան փոխել:

 

Աշխաբադում, հայկական մշակույթի օրերի ընթացքում, մի փողոց տեսա՝ հրաշալի գեղեցկություն ունեցող պողոտա՝ բարձրահարկ շենքերով, շատրվաններով, այգիներով: Պարզվեց՝ այդտեղ մարդիկ չեն ապրում: Ամեն երեկո միացվում են շենքերի լույսերը ու զբոսաշրջիկներին թվում է, թե հրաշալի թաղամաս է: Բայց ցուցադրական քաղաքը ու՞մ է պետք: Քաղաքը մարդիկ են կերտում:

 

Երևանը ոգեշնչում է ինձ: Ամեն անգամ, երբ ֆիլմերում քաղաքին եմ անդրադառնում, ինձ համար նոր բաներ եմ բացահայտում: Ինձ պարզապես կինոռեժիսոր չեմ համարում՝ սոցիոլոգ եմ: Եթե չկա խնդիր, ուսումնասիրման նյութ՝ ֆիլմ չեմ նկարահանի: Զվարճացնելու կամ ինչ-որ բան գովազդելու ցանկություն չունեմ, ես պետք է խնդիրը ցույց տամ:

 

Երևանում աղմուկը շատացել է, կուզեի, որ ուսումնական հաստատությունները քաղաքից դուրս լինեին, որովհետև կենտրոնում սովորելը խանգարում է մտածելուն, կենտրոնանալուն, փիլիսոփայելուն, լռելուն: Շատերին ասում եմ՝ լռել սովորեք, չեն հասկանում: Դա չի նշանակում, որ պետք է չխոսեն: Պարզապես, եթե սովորում ես լռել, նաև կարողանում ես մտածել:

 

Երևանը միակերպ չի: Նույնիսկ ամենասիրահարված տղամարդն ու կինը մեկ սիրում են իրար, մեկ՝ ցանկանում են, հետո զզվում են իրարից, կռվում են: Բայց դա չի նշանակում, որ իրար չեն սիրում: Միակերպ սեր չկա:

հավելյալ նյութեր